لیلی شهیر _ این روزها کام معاملات شکر در بورس کالا تلخ است، درحالی که برخی ازمسوولان معتقدند بورس کالا از هر واسطهای پاک پاک است اما آنهایی که درگیر روند معاملات هستند و دستی بر آتش دارند نه تنها وجود این واسطهها را انکار نمیکنند، بلکه در گاهی موارد حضورشان را کارگشا هم میدانند. هرچند کشف قیمت در بورس کالا بر اساس مکانیزم بازار صورت میگیرد اما بررسی روند معاملات محصولاتی مانند شکردر چند هفته اخیر حکایت از تغییرات ناگهانی درمیزان عرضه و دامنه نوسان این محصول داشت که موجب ورود نهادهای مسوول برای تزریق شکر در بازار شد. در این میان بورس کالا هم سعی کرد با مکانیزمهای خود تعادل را به بازار برگرداند. این که داستان معاملات چیست و هرکدام از گردانندگان چه نقشی دارند و حضورکدام پررنگ تراست از سوی هفته نامه اطلاعات بورس مورد بررسی قرار گرفت.
انعطاف بی مورد دستورالعملهای مدیریت بازار
سید علی موسوی، مدیر کالایی کارگزاری توازن بازار در رابطه با میزان دامنه نوسان در معاملات بورس کالا گفت: به طور اصولی میزان نوسان در معاملات محصولات کالایی بنا بر دستورالعملی که در قانون بورس کالا با اجماع نظر کارگزاریها و بورس تصویب شده از صفر تا مثبت10 درصد در نظر گرفته شده که این نوسان بر اساس نرخ پایه رقابت است.
به گفته سید علی موسوی نرخ پایه در قسمت فنی بورس کالا بر اساس عواملی مانند اوضاع منطقه، قیمت جهانی شکر، نرخ هفته قبل و میزان عرضه و تقاضا و عواملی از این دست تعیین میشود. همچنین بنا بر روشی دیگر عرضه کننده، نرخ کالای خود را به بورس کالا پیشنهاد میدهد سپس بورس ضمن بررسی آن بر اساس بازار داخلی و عواملی که گفته شد، اگر نرخ اعلام شده را مناسب دید، آن را تایید و در غیر این صورت با برگرداندن نرخ به عرضه کننده برای بررسی بیشتر بر اساس شرایط جدید، نرخ مناسب تری را برای محصول کشف و ارایه میکند.
این مدیر کالایی افزود: البته گاهی اوقات خریدار و فروشنده با هم توافق میکنند تا بر اساس شرایط جهانی و قیمتهای بازار نرخ محصولی را کاهش دهند. افزایش نرخ هم معمولا تا سقف 10 درصد است و اگر بنا به شرایط ،کالایی چند هفته متوالی روی سقف 10 درصد معامله شود، سقف تعیین شده برداشته میشود.
موسوی در ادامه گفت: باید توجه داشته باشید که همه کالاها نوسان یکسانی ندارند و میزان 10 درصد را برای کالاهایی که عموما به میزان زیاد و نامتعارفی معامله می شوند درنظر میگیرند تا به این طریق قیمتها از محدوده مجاز خارج نشوند. بنابراین برای کالاهایی که حول و حوش قیمت پایه معامله میشوند، لزومیبر محدود کردن و گذاشتن سقف برآنها وجود ندارد.
مدیر کالایی کارگزاری توازن بازار افزود: گاهی کالایی که با سقف 10 درصد در حال معامله شدن است حجم زیادی را شامل میشود. به این صورت زمانی که میزان تقاضا بسیار بیشتر از میزان عرضه باشد، عرضهها سهمیه بندی میشوند و مشتریان با سهمیه کم، چیزی از بازار نصیبشان نشده و در حقشان اجحاف میشود. در این شرایط است که دامنه نوسان برداشته و نرخ آزاد اعلام میشود تا مشتریان کوچک هم بتوانند در این رقابت شرکت کرده و حذف نشوند. این اتفاق به تازگی در مورد محصولاتی مانند محصولات پتروشیمیو شکر توسط ناظر بازار انجام شد که شاهد آن بودیم.
موسوی در رابطه با بازه دامنه نوسان بورس کالا گفت: این روش با آزمون و خطای زیادی به مرحله کنونی رسیده و مشکل خاصی برای آن وجود ندارد اما به نظر میرسد ناظر بازار در این رابطه گاهی به طور سلیقه ای عمل می کند و نیز انعطاف بیش از حد دستورالعملهای موجود در این زمینه قدری جای تامل دارد.
واسطهها سکان را به نفع خود میچرخانند
امیرمسعود پرور، مدیر کالایی کارگزاری فولاد مبنا نیزدر خصوص نحوه قیمت گذاری محصولات در بورس کالا بیان کرد: در حال حاضر نحوه قیمت گذاری محصولات پتروشیمیدر بورس کالا شرایط مناسبی دارد اما اعمال سیاست سقف قیمتی در برخی محصولات و نیزعدم واکنش به نوسانات و کاهش موردی نرخ جهانی در زمان عرضه عوامل منفی اثرگذار بر معاملات برخی گریدها در بورس کالاست که در این خصوص مسئولان امر همواره درصدد رفع نواقص و افزایش کارایی ساز و کار معاملات هستند. در رابطه با معاملات شکر هم اکنون فضای کلی این معاملات متاثر از شرایط بازار شکر است و در بورس کالا با توجه به عدم توازن عرضه و تقاضا و به منظور جلوگیری از ایجاد اخلال در این بازار خریداران محدود به مصرفکنندگان نهایی شده و سایر متقاضیان امکان خرید این محصول را از بورس کالا ندارند.
امیرمسعود پرور در ادامه گفت: هرچند که با محدود کردن خریداران و واقعی کردن درخواستهای خرید التهابات تقاضا تاحدودی مرتفع شده اما همچنان مشکلات در فرآیند تحویل نارضایتی خریداران را به دنبال داشته است.
پرور، خریداران شکر را به دو دسته مصرف کنندگان عمده و واسطهها تقسیم کرده و افزود: شرکتهای صنایع غذایی مصرفکنندههای عمده این محصول هستند. با توجه به عدم تحویل به موقع از سوی فروشنده، مصرفکنندگان و صنایع تولیدی با معضل خواب سرمایه از یک سو و نیاز به تامین مواد اولیه به منظور جلوگیری از توقف تولید بوده و دست به دامان واسطهها شده اند که با پذیرفتن خواستههای ایشان موقتا شرایط را برای بقا در صنعت مهیا میکنند.
شرایط کاری سوداگران در قالب موارد مغایر اهداف بورس برای تنظیم بازار بوده و حتی ازمحدودیتهای اعمالی بورس برای خریداران نیز به نفع خویش بهره جویی میکنند. این موضوعی است که در کلیه معاملات صدق کرده و هرگاه عرضه کنندگان درروند تولید و تحویل بار با مشکلی مواجه باشند فضای مناسب فعالیت سوداگران و سودجویان فراهم شده و شفافیت بورس حقیقت شرایط بازار را برملا خواهد کرد و صدای ناب بازار خواهد بود.
پروردرپاسخ این سوال که آیا دامنه نوسان مانع پویایی بازار نمیشود، بیان کرد: بورس موافق دستوری شدن بازار نبوده و همواره در تلاش برای پویایی بازار است. دامنه محدود نوسان در کوتاه مدت اثرگذار است و بازار را از ایجاد التهاب دور میکند اما قطعا باید تمامیسیاستگذاران بازار و شورای عالی رقابت در کنار هم و با هماهنگی کامل در جهت رسیدن بورس کالا به پویایی و کشف نرخ صحیح همکاری کنند.
این مدیر کالایی در ادامه همچنین افزود: بورس کالا رفته رفته به سمت معاملات آپشن، سلف و بلند مدت پیش میرود تا فعالان با بررسی کلی از قیمتهای بازار داخلی و جهانی اقدام به انجام معاملات کنند. هرچند در همه بورسهای کالایی در دنیا در مقاطع مختلف نوسانات قیمتی با توجه به رویدادهای بینالمللی دیده میشود اما در بورس ما به نسبت متغیرهای جهانی انعطاف کمیوجود دارد. همچنین از طرف دیگر، عرضه کنندگان ما محدود هستند و به این طریق میتوان گفت تقریبا در عرضه کنندگان انحصار وجود دارد.
مدیر کالایی کارگزاری فولاد مبنا گفت: متاثر از تحریم ها که هنوز کامل مرتفع نشدهاند شرکتهای خارجی نمیتوانند محصولاتشان را به راحتی بفروشند و در این میان واسطهها هستند که نقش عرضه کننده آنها را ایفا میکنند.
بنابراین بازار محصولات وارداتی به دلیل وجود واسطهها و نبود نمایندگان رسمیمحصولات خارجی نمیتواند شفافیت زیادی داشته باشد که این موضوع خود مانعی برای جذب سرمایهگذاران خارجی است. با اتخاذ تدابیر مناسب برای بهبود این شرایط میتوان از قیمتگذاری با نرخ آزاد صحبت کرد.
پرور ضمن اعلام مزیت تضمین قیمت، مقدار و کیفیت برای خریداران در بورس کالا بیان کرد: با ایجاد بستر مناسب برای عرضه حداکثری تولیدات مجتمعهای صنعتی در رینگهای داخلی و بینالمللی بورس کالا شاهد شفافیت بیشتر بازار و جلب اعتماد سرمایه گذاران خارجی و ورود نقدینگی به بازار و کمک به رفع مشکلات رکود حاضر خواهیم بود.
تعیین سقف برای آرامش بورس کالا
سلمان اسماعیلی، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالا نیز در رابطه با برداشته شدن سقف برخی محصولات در بورس کالا بیان کرد: کشف قیمت در بورس کالا بر اساس مکانیزم بازار رخ میدهد.
اگر بر اساس عوامل تاثیرگذاری که وجود دارد فرآیند عادی داشته باشیم، عرضه و تقاضا قیمت را معین میکند و در این شرایط گذاشتن سقف معاملات معنی ندارد اما در شرایطی که با کمبود عرضه مواجه باشیم یا تولیدکننده عرضه خود را کم کرده باشد، نمیتوان سقف را باز گذاشت زیرا در این شرایط متغیرهای اثرگذار در شرایط متعادلی قرار نمیگیرند. بنابراین برای بالا نرفتن تصنعی قیمتها، سقف قیمتی برای کالای مورد نظر
قرار داده میشود.
سلمان اسماعیلی همچنین در تحلیل رابطه بورس کالا با عرضه کنندهها گفت: در مورد کالای شکر، وزارت جهاد کشاورزی بخش نظارتکننده است. درحال حاضر این وزارتخانه با توجه به کم شدن عرضه از روزی بین 6 تا 8 هزار تن به یک هزار تن که بحران ایجاد کرده بود، پیگیریهایی انجام داد که به موجب آن سقف معامله شکر محدود شده و در نهایت بازاراز طریق عرضههایی توسط عرضهکننده عمده شکر در کشوریعنی شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران (G.T.C) و چند شرکت خصوصی دیگر به تعادل رسید. به گفته وی در شرایطی که متغیرهای بازار هماهنگ عمل نکنند و شرایط به سمت بحرانی شدن پیش رود، برای کالای مورد نظر سقف تعیین میشود و توسط این مکانیزم کنترلی، بورس کالا میتواند اوضاع بازار را آرام کند.
نظر شما